W 1991r. powołano obszar funkcjonalny "Zielone Płuca Polski" i opracowano strategię ekorozwoju tego obszaru. Ełk, który leży niemal w centrum "Zielonych Płuc", przystąpił w 1992r. ze swoim programem "Ełk - miasto ekologiczne" do realizacji tej strategii. Ełcki Program uznano za jeden z najlepszych w Europie - za co Miasto w 1993r. zostało wyróżnione prestiżową Nagrodą Forda. 


Od tego czasu Ełk stale utrzymuje się na czele listy rankingowej miast Polski najaktywniej realizujących politykę ekorozwoju.
 
Jeszcze nim Polska włączyła się do akcji "Sprzątanie Świata", w Ełku organizowano w latach 1993 i 1994 Wielkie Sprzątanie Mazur. Ełcką specyfika tych akcji i kolejnych - organizowanych już w ramach "Sprzątania Świata" i "Dni Ziemi" było "sprzątanie" Jeziora Ełckiego i koryta rzeki Ełk z wody - z pokładu łodzi i kajaków oraz pod wodą - przez miejscowe kluby płetwonurków.
 
Konsekwencją programu "Ełk-miasto ekologiczne" był realizowany w latach 1994 - 1997 Projekt Pilotażowy Krajowego Programu Działań na rzecz Ochrony Środowiska. Szczególną cechą tego projektu było sprzęgnięcie aktywności społecznych ruchów ekologicznych z działaniami władz lokalnych przy merytorycznym wsparciu Instytutu na rzecz Ekorozwoju Społeczności Lokalnych w Vermont w USA i Instytutu na rzecz Ekorozwoju w Warszawie. Za najpoważniejsze problemy uznano w Ełku: zanieczyszczenie Jeziora Ełckiego i rzeki Ełk oraz zanieczyszczenie powietrza niską emisją zanieczyszczeń. Dla obu tych problemów opracowano programy ich rozwiązania. W 1997r. rozpoczęto wdrażanie Programu poprawy stanu czystości wód Jeziora Ełckiego i rzeki Ełk. Program ten jest w dużej mierze konsekwencją i kontynuacją wcześniej realizowanych przez Miasto działań na rzecz ochrony środowiska, związanych z modernizacją gospodarki wodno - ściekowej. Konsekwentna polityka Miasta w tym zakresie doprowadziła do tego, że Ełk dysponuje obecnie wodą pitną o doskonałych parametrach i ma jedną z najnowocześniejszych oczyszczalni ścieków w Polsce. 
 
W grudniu 1996 r. Rada Miasta Ełku podjęła uchwałę o przeprowadzeniu w latach 1997-1999 II etapu modernizacji oczyszczalni ścieków, który polega na unowocześnieniu gospodarki osadem pościekowym, podniesieniu efektywności gospodarki energetycznej biogazem i gospodarki osadowej w Oczyszczalni Ścieków PWiK Ełk.
 
W listopadzie 1998 roku rozpoczęto proces rekultywacji Jeziora Ełckiego, będzie on przeprowadzany poprzez natlenienie wód hypolimnionu z równoczesnym wzbogacaniem wód w sole żelaza (preparat PIX). W celu odcięcia dopływu zanieczyszczeń do jeziora pochodzących z zrzutów kanalizacji deszczowej wybudowano 5 separatorów, a planowana jest budowa jeszcze 3 separatorów.
 
Okolicznym samorządom zaproponowano utworzenie związku komunalnego, który rozwiąże problem gospodarki odpadami na ich terenie. Celem będzie przeprowadzenie inwestycji polegającej na generalnej modernizacji istniejącego wysypiska (użytkowanego wspólnie z Gminą Ełk)- wprowadzenie segregacji odpadów, budowę kompostowni i unieszkodliwienie odcieku technologicznego. 
 
Po to, by ograniczyć niską emisję zanieczyszczeń powietrza, Miasto z początkiem 1997r. wprowadziło program dofinansowywania ze środków Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska inwestycji prowadzonych przez osoby fizyczne, mających na celu zamianę w lokalach mieszkalnych ogrzewania węglowego na olejowe, gazowe, bądź elektryczne.
 
Konsekwencją aktywnego członkostwa Ełku w Stowarzyszeniu Gmin Polska Sieć "Energie Cites" oraz współpracy z Fundacją na Rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii jest realizowany od jesieni 1996r. Projekt Promocji Efektywnego Oświetlenia w Polsce (PELP). Dzięki temu Projektowi mieszkańcy Ełku mogli dokonać po cenach promocyjnych (dotacja GEF) zakupu około 16,5 tys. świetlówek kompaktowych, a Ełk przez zmniejszenie zapotrzebowania miasta na energię elektryczną, ma swój udział w ograniczeniu emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych emitowanych przez elektrownie.
 
Proekologiczna aktywność Ełku ma także swoje odzwierciedlenie w kulturze. Spółdzielczy Dom Kultury Spółdzielni Mieszkaniowej "Świt" od kilku lat organizuje co roku konkurs fotograficznego pt. "EkoEłk". Konkurs ewoluował i nabierał rozmachu, by w końcu przerodzić się w Ogólnopolski Konkurs Fotograficzny pt. "Złap oddech Zielonych Płuc Polski".
 
Miasto Ełk jest członkiem Stowarzyszenia Ekorozwój Gmin Dorzecza Narwi, jest również jako jedno z nielicznych miast Polski jest sygnatariuszem Karty Miast Europejskich na rzecz Ekorozwoju.
 
Współdziałanie Gminy Miasta Ełku oraz PWiK w Ełku w zakresie inwestycji na rzecz ochrony środowiska, związanych z modernizacją gospodarki wodno - ściekowej jest klasycznym, modelowym wręcz przykładem realizacji idei ekorozwoju, która w szeroko rozumianym interesie społecznym i trosce o zdrowy byt przyszłych pokoleń każe godzić rozwój cywilizacyjny, w tym ekonomiczny, z ochroną środowiska naturalnego. 
 
W celu przekazania tych doświadczeń następnym pokoleniom w 1998 roku podjęto realizację budowy Centrum Edukacji Ekologicznej. Przejmie ono wiodącą rolę w propagowaniu idei ekorozwoju miast, edukacji ekologicznej następnych pokoleń. To właśnie dzięki niemu będzie można połączyć teoretyczne zagadnienia ekologii z ich zastosowaniem w praktyce.